Người bệnh tiểu đường cần có một chế độ ăn được kiểm soát chặt chẽ. Vì cách ăn uống và sinh hoạt có thể ảnh hưởng đến quá trình điều trị bệnh. Bài viết cung cấp chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường một cách đầy đủ theo kiến nghị từ bác sĩ và các dược sĩ.
Bệnh tiểu đường và những nguy hiểm
Bệnh tiểu đường là một căn bệnh mãn tính, gây ra do sự giảm tiết hoặc suy giảm tác dụng của insulin – một loại hormone có vai trò quan trọng trong việc điều hòa nồng độ glucose trong máu. Bệnh tiểu đường có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe nếu không được kiểm soát tốt, như rối loạn thị lực, suy thận, bệnh tim mạch, đột quỵ, nhiễm trùng da và mô mềm…
Để điều trị bệnh tiểu đường, bên cạnh việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần phải tuân thủ một chế độ ăn uống khoa học và hợp lý. Chế độ ăn uống của người bệnh tiểu đường cần đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể, duy trì cân nặng lý tưởng, kiểm soát lượng glucose và lipid trong máu, ngăn ngừa các biến chứng và tăng cường sức đề kháng.
Vậy chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường như thế nào là tốt nhất? Bài viết này sẽ giới thiệu cho bạn một số nguyên tắc cơ bản và gợi ý một số thực phẩm tốt cho người bệnh tiểu đường.
Nguyên tắc chung trong chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường
Chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường cần tuân theo các nguyên tắc sau:
- Ăn đủ 3 bữa 1 ngày, tốt nhất nên chia nhỏ thành 4-5 bữa ăn tức thêm 1-2 bữa phụ vào buổi sáng và chiều. Tránh tình trạng đói về đêm gây tụt đường huyết, sa sẩm mặt mày.
- Chọn các loại thực phẩm có chỉ số GI (glycemic index) trung bình và thấp, như bánh mì làm từ gạo lứt, lúa mì nguyên hạt, rau củ quả không chứa tinh bột, các loại đậu, ngô, chuối, dứa sống, ngũ cốc ăn sáng yến mạch, mì ống (tốt nhất là bột mì nguyên chất)…
- Hạn chế các loại thực phẩm có chỉ số GI cao, như gạo trắng, khoai lang, khoai tây chiên, kẹo cao su có đường, nước ép hoa quả có thêm đường…
- Ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi (ít ngọt), vì chúng giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ, có lợi cho tiêu hóa và làm chậm quá trình tăng đường huyết.
- Ăn đủ protein từ các nguồn thịt nạc, cá, trứng, sữa ít béo, đậu nành… để duy trì và phát triển cơ bắp, tăng cường sức đề kháng.
- Hạn chế chất béo bão hòa và trans fat từ các nguồn thịt mỡ, mỡ động vật, bơ, phô mai, kem, bánh ngọt, bánh quy, bỏng ngô… vì chúng có thể gây tăng cholesterol và nguy cơ bệnh tim mạch.
- Ưu tiên chất béo không bão hòa từ các nguồn dầu thực vật (dầu ô liu, dầu hạt lanh, dầu hướng dương…), hạt (hạnh nhân, óc chó, hạt điều…), cá (cá hồi, cá thu, cá ngừ…), bơ thực vật (bơ đậu phộng, bơ hạt điều…) vì chúng có thể giúp giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt trong máu.
- Giảm lượng muối ăn hàng ngày xuống dưới 5g (khoảng 1 thìa cà phê), vì muối có thể gây tăng huyết áp và làm giảm hiệu quả của insulin.
- Uống nhiều nước lọc hoặc nước khoáng để giải độc gan và thận, giúp cơ thể luôn được cân bằng nước và điện giải. Hạn chế uống các loại nước ngọt có gas, nước ép hoa quả có đường, rượu bia vì chúng có thể gây tăng đường huyết và tăng cân.
Một số thực phẩm tốt cho người bệnh tiểu đường
Ngoài việc tuân theo các nguyên tắc chung trong chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường, bạn cũng nên biết một số thực phẩm có tác dụng hỗ trợ phòng ngừa các biến chứng của bệnh. Đây là những thực phẩm có chứa các hoạt chất thiên nhiên có khả năng kích thích tuyến tụy tiết ra insulin, làm giảm khả năng hấp thu glucose của ruột hoặc làm giảm đường huyết trong máu. Một số thực phẩm tốt cho người bệnh tiểu đường như sau:
Dây thìa canh
Dây thìa canh có chứa nhiều acid gymnemic, peptide gumarin và các saponin triterpenoid, có khả năng kích thích tuyến tụy tiết ra insulin và làm giảm khả năng hấp thu glucose của ruột. Cách sử dụng dây thìa canh để chữa tiểu đường là:
Hãm nước uống
- Lấy khoảng 50g dây thìa canh khô hoặc 100g dây thìa canh tươi, rửa sạch và hãm với 1 lít nước sôi.
Sắc nước uống
- Lấy khoảng 50g dây thìa canh khô hoặc 100g dây thìa canh tươi, rửa sạch và sắc với 1,5 lít nước.
- Đun nhỏ lửa khoảng 15 phút.
- Uống sau bữa ăn khoảng 30 phút.
Ăn sống
- Lấy khoảng 10g dây thìa canh tươi, rửa sạch và nhai kỹ rồi nuốt vào buổi sáng khi đói.
- Bạn có thể kết hợp với mật ong hoặc chanh để giảm vị đắng.
Trà nhân
- Lấy khoảng 1-6g dây thìa canh khô, rửa sạch và đun với 1 lít nước trong nồi đất.
- Để lửa lớn đun sôi 20 phút.
- Có thể uống thường xuyên.
Bột dây thìa canh
- Lấy khoảng 50g dây thìa canh khô, phơi khô và bào nhuyễn thành bột.
- Pha với nước ấm để dùng hằng ngày.
Những lưu ý khi sử dụng dây thìa canh cho người bệnh tiểu đường
Dù là một loại thảo dược lành tính, nhưng khi sử dụng dây thìa canh cho người bệnh tiểu đường, bạn cũng cần lưu ý một số điều sau:
- Nên uống dây thìa canh vào khoảng 20 phút sau bữa ăn, vì đây là lúc cơ thể vừa hấp thu một lượng đường lớn làm tăng đường huyết.
- Nên sử dụng dây thìa canh liên tục trong một khoảng thời gian nhất định để có hiệu quả tốt nhất.
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú không nên sử dụng dây thìa canh.
- Người bệnh tiểu đường đang điều trị bằng thuốc hoặc insulin cần theo dõi kỹ lưỡng đường huyết khi sử dụng dây thìa canh để tránh trường hợp hạ quá mức.
- Nên mua dây thìa canh từ các cơ sở uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng để đảm bảo chất lượng và an toàn.
Dây thìa canh là một loại thảo dược quý có tác dụng hỗ trợ điều trị và phòng ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, để sử dụng dây thìa canh cho người bệnh tiểu đường một cách hiệu quả và an toàn, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc và lưu ý đã được nêu trên.
Đồng thời, bạn cũng không nên lạm dụng dây thìa canh mà bỏ qua việc điều trị y tế chuyên nghiệp. Bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng dây thìa canh để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.